Solar Yatırımlarda Alçak Gerilim Parafudrlarının Doğru Kullanımı

Solar enerji yatırımlarında alçak gerilim parafudurları mutlaka doğru tasarlanmalıdır. AC, DC ve haberleşme hatlarında AG parafudur sistemleri önerilir.

Açık arazi ve çatıların üzerine kurulan güneş panelleri, yıldırım darbeleri başta ani aşırı gerilim darbelerine her an maruz kalabilirler. Bu haller, uzun vadeli sürdürülebilir enerji üretimi hedefleyen solar yatırımlar için facia kabul edilir. Çünkü yıldırım ve ani aşırı gerilim dalgalanmaları, aynı noktaya çok kez düşebilir ve tüm sistemin yenilenmesi başta, enerji üretimini durdurur. Buna çözüm, IEC 62305 Standartları kapsamında Combinerbox noktaları başta tesiste DC enerji hatları, inverter haberleşme girişleri, aç panolar, redresörler, kamera ve led sistemlerde koruma sistemlerinin kullanımıdır.

Kullanılacak DC parafudrlar mutlaka uzun ömürlü olmalı ve sürekli devrede tutulmalıdır. Çünkü, ilk darbede devre dışı kalan surge arrester sürekli kontrol gerektirir. Dolayısıyla, yarı iletken teknolojisine paralel safetec teknolojili surge arresterlar kullanılmalıdır. Kullanılan ürün karakteristikleri yıldırım ve şebeke darbelerine karşı koruma sağlamalıdır. Maliyet açısından, sadece toprak nötr hattının 10/350 milisaniye eğrisinde, diğer fazlar 8/20 milisaniye eğrisinde test edilen ürünler de etkin koruma sağlar. DC AG parafudr seçiminde tesisin sürekli gerilimi, topraklama tipi, ürünün kullanıldığı bölgenin risk analizi ve yıldırım istatistiği çok önemlidir. Dolayısıyla, proje verileri kapsamında hesaplamayla doğru ürün doğru yerde kullanılmalıdır.

RAYCAP SAFTEC ve STRİKESORB  teknolojili DC Surge Arrester sistemleri, darbe alsalar bile daima devrede kalırlar.

Parafudr teknolojilerinde yarı iletken elemanlar ön plandadır. Sınıf türleri arasında değişkenlik gösterir. Ancak, darbe yönlendirmek amacıyla ağırlıklı varistör ve zener diyot kullanılır. Fakat gelen darbe şiddetlendikçe varistör teknolojisi yetersiz kalır ve özellikle toprak-nötr hattında parafudr, varistörün zarar görmesiyle devre dışı kalır. Bu hal sürekli kontrol ve ürün izleme gerektirir, sistemde sürdürülebilir korumaya engel olur. IEC normları kapsamında varistör teknolojili parafudrlar, maksimum beş kez koruma sağlamalıdır. Fakat kapasite üzerinde gelen darbede bu sayı bire kadar inebilir. Solar sistemler, GSM kuleleri gibi zor ulaşılan yerlerde varistörlü ürünler sorun yaşatır. Ancak, en hızlı sönümlemeyi varistör teknolojisi sağlar. Teknoloji gelişimiyle birlikte, varistörlü ürünlere alternatif gas deşarj tüpü ve spark gap teknolojileri kullanılmaktadır. Varistör dayanım zafiyetine karşın bu teknolojilerde daha dayanıklı sönümleme sağlanır. Fakat özellikle ikincil darbelerde bu teknolojilerde varistör hızına ulaşamaz. Bazı yatırımcılar, varistör-spark gap ikilemi arasında kalıyorlar. Varistörlü parafudrlar 25 nanosaniyede devreye girer. Ancak, ürün kendini imha eder. Spark gapli ürünler ise 100 nano saniyede devreye girer, ürün dayanımı artar. Fakat yıldırım hızı karşısında sorun yaşatır.

Hız mı, dayanım mı bilmecesi, Raycap mühendisleri tarafından günümüz teknolojisine hızla adapte edilen üç bölmeli Safetec teknolojili ürünlerle çözülmüştür. Raycap parafudr sistemleri, aynı kartuş içinde varistör hızından sönümleyici gaz sistemleri içeren tüplerle dayanımı ve spark gap teknolojisiyle ömürsüzlüğü sağlamıştır. Böylece özellikle tip 1+2  sınıfı ürünlerde, ürün hiç devre dışı kalmamakta ve tüm teknolojiler aynı kartuş içindedir. Böylece hız-dayanım denklemi, raycap surge arrester sistemleriyle çözülmektedir. Özellikle solar sistemler, gsm kuleleri, yanıcı ve patlayıcı tesisler, çimento tesislerinin aşırı gerilim ve yıldırımdan korunması SAFETEC teknolojisi sürdürülebilir koruma ile sağlanmaktadır. Aşırı gerilim ve yıldırım darbeleri, özellikle dış yıldırımlık sistemli yapılarda büyük risk çıkarır. Doğru teknoloji ve ürün seçimi sonucu sistemler %100 korumalı hale gelebilir. Ancak, ürün Safetec teknolojili olsa bile ürünler arası doğru koordinasyon, UC değerlerinin doğru ayarı, maksimum ve nominal akım değerlerine dikkat edilmesi ve doğru montaj parafudr sistem tasarımı için son derece önemlidir. Raycap STRİKESORB teknoloji ürünleri on yıl dayanımlı yüksek performanslı koruma sağlıyor.

Yıldırımdan Korunma Merkezi, uzman mühendis ve uygulama kadrosuyla sunduğu keşif ve projelendirme desteği tüm sorunlara çözümdür. Koruma sistemlerinde Safetec ve Strikesorb teknolojisi gibi son teknoloji aşırı gerilim ve yıldırımdan korunma ürünleri kullanılmaktadır.

Kaynak: Electricity Turkey Dergisi – www.electricityturkey.com